Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Muhammet Fatih Yılmaz, öznel iyi oluşun haz odaklı kullanıma, psikolojik iyi oluşun ise uzun vadeli mutluluk oluşturan kullanıma karşılık geldiğini söyleyerek sağlıklı internet kullanımının önemine dikkat çekti.
“İnternet bağımlıları gündelik sorumluluklarından kaçma davranışı gösterebilir”
İnternet bağımlılığı hakkında konuşmasını sürdüren Yılmaz, “Problemli internet kullanımına sahip bireyler; diğer bir deyişle internet bağımlıları internet kullanımı esnasında yaptıkları eylemden keyif almakta, gündelik yaşamın sorumluluklarından kaçma davranışı sergilemektedirler. O esnada pozitif duygulanımı artan, negatif duygulanımı azalan birey yaptığı eylemden bir doyum elde etmektedir. Ancak psikolojik sağlık açısından büyük resme bakmak gerekir. Şöyle bir örnek verelim: Bir gece boyunca oyun oynamış bir birey ya da geceden sabaha kadar bir dizinin bir sezonunu bitirmiş bir birey ertesi gün nasıl olmaktadır? Gündelik yaşamındaki sorumlulukları yerine getirebilmekte midir? Uyku ile nasıl başa çıkmaktadır? Erteleme davranışı mı sergilemektedir? Burada karşımıza iki farklı iyi oluş kavramı çıkıyor; bunlardan bir tanesi psikolojik iyi oluş, diğeri ise öznel iyi oluştur. Bireyin sağlıksız internet kullanımı esnasında yaptığı eylemden keyif alışı, gündelik yaşamındaki sorumluluklarından kaçışı öznel iyi oluşa işaret eder. Öznel iyi oluş dediğimiz şey bireyin mutluluğu, haz verici eylemi o anda tercih etmesidir. Fakat bunu yaparken yaşamındaki diğer sorumluluklardan kaçıyor kaçınıyor olabilir. Örneğin yetiştirmesi gereken bir ödev var. Bu ödevi yapmak yerine gece boyu oyun oynuyor, o esnada keyif alıyor fakat ertesi gün ödevi yapmış olmamanın gerçekliğiyle yüzleştiğinde duygu durumu olumsuz yöne dönüşüyor.”
“Psikolojik iyi oluş insana olumlu yönüne işaret eden kavramlardan oluşur”
“Psikolojik iyi oluş ise daha uzun vadedeki bireyin mutluluk ya da mutsuzluk düzeyi ile ilişkilendirilebilir” diyen Muhammet Fatih Yılmaz, “Psikolojik iyi oluş, bireyin gündelik yaşamdaki sorumluluklarını yerine getirmesi, yaşamının amacını bulması, yaşam amaçları doğrultusunda hareket etmesi, diğer bireylerle olumlu iletişimler kurması gibi çeşitli boyutlardan oluşan çatı bir kavramdır. Psikolojik iyi oluşun altı alt boyutu bulunmaktadır. Bu boyutlar yaşam amaçları, diğerleri ile olumlu ilişkiler, öz kabul, özerklik, çevresel hâkimiyet ve bireysel gelişimdir. Bu kavramlara baktığımızda hepsinin insan psikolojisinin ya da insan doğasının olumlu yönüne işaret eden kavramlar olduğunu görüyoruz” ifade etti.
“Farkındalık çok önemli”
İnternetin insan üzerindeki davranış değişiklikleri hakkında konuşmasını sürdüren Yılmaz, şu ifadelere yer verdi:
“İnterneti problemli bir şekilde kullanan bireylerin bu psikolojik iyi oluş boyutlarından biri ya da birkaç tanesinde zorlandığını ifade edebilmek mümkündür. Çünkü bu kavramlarda bireysel gelişim, bireyin kendi gelişimini devam ettirebilmesi, yaşam amaçları, yaşam amaçları doğrultusunda sorumluluklarını yerine getirebilmesi, çevresindeki bireylerle olumlu ilişkiler kurabilmesi gibi gündelik yaşamındaki sorumlulukları, psiko-sosyal gelişim açısından içinde bulunduğu gelişim döneminin gelişim ödevlerini yerine getirmesi gibi durumlar söz konusudur. Problemli internet kullanımına baktığımız zaman ise bireyin buradaki sorumluluklardan kaçması, kaçınması bunun yerine konfor alanından çıkmadan, kendini zorlamadan, kısa vadede haz verici, mutluluk verici eylemde bulunması söz konusudur. İnterneti problemli bir biçimde kullanan bireyler açısından internet kullanımı kısa vadede mutluluk verici, keyif verici bir eylem olsa da uzun vadede bireylerin psikolojik sağlıklarını olumsuz yönde etkileyen bir durum söz konusudur. Bu bireyler için aslında en önemli şey, içinde bulundukları internet kullanım davranışının onların psikolojik sağlıklarına olumsuz etkilerinin farkına varmaları olacaktır. Buradaki farkındalık çok önemlidir. Bunu fark ettikten sonra birey ancak kendi içinden gelerek, içinde bulunduğu durumdan çıkmak için bir eylemde bulunmaya yönelecek ve dışarıdan bir etki ile bunu yapmaktansa, kendi içinden gelerek bu internet kullanım davranışını sağlıklı internet kullanımına dönüştürmesi en sağlıklı yol olacaktır.”
