İran'da Devrim Muhafızları Ordusu tarafından 8 Ocak 2020'de Ukrayna ait yolcu uçağının 2 füzeyle vurularak düşürülmesine ilişkin açılan davada karar açıklandı. İran Yargı Erki tarafından yapılan açıklamada, yolcu uçağını 2 füze ile vuran ve 176 kişinin ölümüne neden olan TOR-M1 Hava Savunma Sisteminin ismi açıklanmayan komutanı birinci dereceden suçlu bulunarak hakkında 13 yıl hapis ve tazminat cezası verildi. Yolcu uçağının düşürülmesine ilişkin Tahran Birinci Askeri Ceza Mahkemesi'nde görülen davada, birinci dereceden sanık olarak yargılanan TOR-M1 Hava Savunma Sistemi komutanı, yolcu uçağını seyir füzesi olarak tanımlamak, izni olmadan ve emir-komuta zincirine bağlı kalmadan füzeleri ateşlemek suçlarından 3 yıl ve uçağın düşmesi sonucu çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesi ve emre itaat etmeme suçlarından 10 yıl hapis cezası aldı. Kararda, Hava Savunma Sistemi Koordinasyon Merkezi tarafından tüm hava savunma noktalarına "izinsiz füze ateşlenmeyecek" uyarısının gönderildiği belirtilerek, "Hava savunma sistemleri gerekli koordinasyon yapılmadan füze ateşlemesi yapamaz. Daha önceden açıklanan 3'üncü derece uyarı mesajı bölgenin kırmızı seviyede olduğu anlamına gelmeyeceği gibi tehdit ihtimaline karşı "atış serbest" tezini de haklı çıkartmamaktadır" ifadeleri kullanıldı.
Hayatını kaybeden ailelere tazminat ödeyecek
Hava savunma sisteminin başında olan sanığın yeterli teknik bilgiye sahip olmadığının vurgulandığı açıklamada, sanığın hava savunma sistemi komutanlığı ile füzeleri ateşlemeden önce gerekli koordinasyonu yapmadığı, gece boyu aktif olan hava savunma sisteminde yön belirmeye yarayan seyrüsefer sistemini aktifleştiremediği kaydedilerek, "Sanığın yeterli teknik bilgiye sahip olmadığı, yolcu uçağını bilerek vurmadığı ve yaklaşmakta olan düşman hedefini yok etmek için füzeleri ateşlediği tespit edilmiş ve kendisine yöneltilen suçlamaları kabul ederek kabahatli bulunmuştur. Sanık hakkında taksirli suç işlediği için 3 yıl ve işlenen suçun büyüklüğü göz önüne alınarak emre itaat etmemesi nedeniyle 10 yıl hapis cezası verilmiştir. Ayrıca sanığın hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemesine karar verilmiştir" denildi.
Diğer 9 sanığa da ceza yağdı
Mahkeme, yolcu uçağının düşürülmesine ilişkin açılan davada yargılanan diğer 9 sanık hakkında ise 1 ila 3 yıl hapis ve tazminat cezası verdi. Buna göre TOR-M1 Hava Savunma Sistemi personellerinden iki sanığa birer yıl, hava savunma sistemi masa sorumlusu ile emir-komuta sisteminin başında olan sanığa 3 yıl, dönemin Tahran 5'inci Hava Savunma Üssü Komutanına 2 yıl, Tahran bölgesel operasyonlar kontrol merkezi vardiya sorumlusuna 2 yıl, dönemin Tahran bölgesel operasyonlar kontrol merkezi komutanına 1 buçuk yıl, dönemin Tahran hava savunma sistemi bölge komutanına 1 yıl ve yine dönemin Devrim Muhafızları Hava ve Uzak Kuvvetleri Hava Savunma Sistemleri Komutanına 1 yıl hapis cezası verildi.
Yapılan açıklamada alınan kararların kesinleşmediği ve itiraz yolunun açık olduğu kaydedilirken, hayatını kaybedenlerin ailelerine 150 bin dolar tazminat ödeneceği belirtildi.
Uçaktaki 176 yolcu hayatını kaybetmişti
İran'da Ukrayna'ya ait "Boeing 737" yolcu uçağı 8 Ocak 2020 tarihinde Tahran İmam Humeyni Havaalanı'ndan Kiev'e gitmek için havalandıktan kısa bir süre sonra düşmüş ve uçakta bulunan 176 kişinin tamamı hayatını kaybetmişti. Yolcu uçağının düşürülmesine ilişkin İranlı yetkililer ilk yaptıkları açıklamalarda uçağın kendileri tarafından düşürülmediğini açıklamış, ancak İran Genelkurmay Başkanlığı daha sonra yayımladığı bildiride yolcu uçağının insani bir hata nedeniyle düşürüldüğünü duyurmuştu.
Aynur Sena Çabuk
