Avrupa, Rus ham petrolünün ve rafine yakıtların tüm ithalatını gelecek yılın başlarında sona erdirme konusunda ciddiyse, çözümün anahtarı Asya'da ve daha özel olarak da Çin'de yatıyor.
Avrupa Birliği Mayıs ayında, Rus ham petrolünün deniz yoluyla ithalatını Aralık ayına kadar sona erdirmeyi ve iki ay sonra da Moskova'yı Şubat ayında gerçekleştirdiği işgal nedeniyle cezalandırma çabalarının bir parçası olarak rafine ürün ithalatını sonlandırmayı kabul etti. Sorun şu ki, küresel sistemde, şimdiye kadar Rusya'ya olan bağımlılığını sona erdiremeyen Avrupa'da oluşacak potansiyel açığı kapatacak yeterli dizel yakıt bulunmuyor.
AVRUPA YÜZÜNÜ ÇİN’E DÖNÜYOR
Piyasa veri ve analiz şirketi Kpler’in emtia analistleri tarafından derlenen verilere göre, Rusya'nın deniz yoluyla Avrupa'ya gerçekleştirdiği dizel ihracatı, Ağustos ayında 543.000 varil/gün idi. Bu rakam, geçen yılın aynı ayında gerçekleşen 520.000 varilden de fazla anlamına geliyor.
Reuters’tan Clyde Russell’ın haberine göre, Ukrayna'ya yönelik saldırıdan bu yana Rusya'nın Avrupa'ya dizel ihracatı aşağı yukarı işgal öncesi seviyelerde kaldı ve Ağustos ayı aslında en düşük aylardan biri olarak kaydedildi. Yılın zirvesi, Nisan ayında gerçekleşen 681.000 varil/gün miktarındaki ihracat olarak kayıtlara geçmişti.
Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, Avrupa, Asya'daki rafinerilerden daha fazla dizel almaya çalışıyor. Kpler verileri, Ağustos ayında gerçekleşen günlük 365.000 varili işaret ediyor. Bu rakam, Mart ayından bu yana, Avrupa’nın deniz yoluyla Asya’dan gerçekleştirdiği en yüksek seviye olarak öne çıkıyor.
Rusya'ya olan bağımlılığını sona erdiremeyen Avrupa'da oluşacak potansiyel enerji açığını kapatacak yeterli dizel yakıt bulunmuyor.
DENKLEMİN TARAFLARI
Avrupa’ya olan akışların Asya'daki dizel rafineri marjlarını yüksek seviyelerde tuttuğu görülüyor. Dizel ve jet yakıtı için temel yapı taşı olan bir varil mazot üretiminden elde edilen kar, 42.83 dolar civarında seyrediyor. Bu, 24 Haziran'daki rekor kar seviyesi olan 68.69 dolardan aşağı olsa da, geçen yıl bu zamana göre altı kat daha yüksek bir kar marjı anlamına geliyor. Bugünkü rakamlar, aynı zamanda, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal ettiği günkü 16.07 dolar marjından yüzde 166 daha yüksek bir kar marjı anlamına geliyor.
Denklemin iki tarafı bulunuyor. Avrupa, Asya'dan daha fazla dizel yakıt temin etmeye çalışırsa, marjların daha da artması bekleniyor. Bunun da, rekor düzeyde yüksek termal kömür ve sıvılaştırılmış doğal gaz fiyatlarıyla karşı karşıya kalan Avrupa’da halihazırda fazlasıyla hissedilen yüksek enflasyon ve ekonomik büyüme endişelerini iyiden iyiye artırması bekleniyor.
ÇÖZÜM HİÇ KOLAY DEĞİL
Piyasanın sorunu, Avrupa'nın Rus ham petrolü ve yakıtını, özellikle de dizel ithalatını kesmesi için uygun bir yol olup olmadığında düğümleniyor. Orta Doğu, Afrika ve Amerika'daki ihracatçıların Avrupa'ya ürün gönderme kabiliyeti ve Rusya'nın Asya'daki alıcılara, özellikle Çin ve Hindistan'a daha fazla petrol gönderme arzusu ve imkanı göz önüne alındığında, ham petrolün bazı yönlerden işlenmiş petrolün yerini alması daha kolay gibi gözüküyor. Sorun ise dizelde ve çözüm hiç de kolaya benzemiyor.
Rusya, Avrupa dışındaki ülkelere, özellikle de Asya menşeli teslimatlar için daha fazla teklif veren Afrika'daki ülkelere daha fazla dizel ihraç edebilir. Ancak akışların bu şekilde yeniden düzenlenmesinin tam bir çözüm olması mümkün gözükmüyor. Bunda, bu çözümün tüm taraflar için daha yüksek maliyetlerle sonuçlanmasının büyük etkisi bulunuyor.
ÇİN’İN DİZEL İHRACATINDA DÜŞÜŞ
Asıl ihtiyaç duyulan şey ise küresel deniz taşımacılığı pazarında daha fazla dizel tedariği. Burada da kilit nokta Çin gibi gözüküyor.
Pekin, bağımsız rafinaj sektörünü konsolide etme arzusu ve rafine etme süreçlerinde kullanılan enerjiyi kısmaktan yüksek ham petrol fiyatlarının ithalatı caydırmasına kadar birçok nedenle ilişkili olarak ihracat kotalarını kıstıkça, Çin'in rafine ürün ihracatı bu yıl çarpıcı bir şekilde düşüş gösterdi. Çin'in dizel ihracatı 2022 yılında düştü. Resmi gümrük verilerine göre, Çin’in Temmuz ayında dizel ihracatının günde yaklaşık 87 bin varile eşdeğer olan 360 bin tona karşılık geldiği gözüküyor.
Yılın ilk sekiz ayında dizel ihracatı, 2021 yılının tamamı için günde 315 bin varil iken, bu sürede ortalama 85.900 varil olarak gerçekleşti.
Dizel ihracatındaki düşüş, geçen yıl Ağustos ayında başlayarak hem 2021 yılı Mart ayında hem de 2020 yılı Mart ayında günde yaklaşık 680 bin varillik bir zirve görmüş olan artış trendini tersine çevirmiş durumda. Çin'in dizel ihracatı, ülkenin potansiyeli dahilinde kolayca 500 bin bpd'ye yükselebilirse, bunun küresel arz üzerindeki baskıyı da hafifleteceği öngörülüyor.
SORUN SADECE PARA DEĞİL
Daha fazla dizel ihracatına izin vermek, ucuz Rus ham petrolü satın alabileceği ve rafine yakıt ihracatında daha güçlü marjlar elde edebileceği için, Pekin açısından ekonomik yönden bir kazanç olsa da, denklemin değişkenleri arasında paradan daha fazlası bulunuyor.
Pekin, Putin ile ittifak içinde ve Avrupa'nın Rusya'nın enerji ihracatından elde ettiği gelirleri kesmesine yardım etmesi konusunda isteksiz davranması yüksek ihtimal gibi duruyor. Aynı şekilde Pekin de, imalat sanayilerinin öncelikle Batılı ülkelere olan ihracata bağımlı olması nedeniyle, enerji fiyatlarına dayalı bir küresel durgunluk görmek istemiyor. Denklemin nasıl çözüleceğini ise zaman gösterecek gibi gözüküyor.
