Zeytinyağı, kümes hayvanları, meyvenin de olduğu 16 tarım ürününe ton başına TL cinsinden verilen Tarım Ürünleri İhracat İadesi Yardımları 31 Aralık 2022 itibarıyla yürürlükten kaldırıldı. Bu karar Dünya Ticaret Örgütü’ne 2016 yılında verilen taahhüt gereği alındı. Ancak 2018 yılında TL olarak ödenmeye başlayan tarım ürünleri ihracat iadesi sadece kağıt üzerinde kalmıştı. Örneğin zeytinyağında ton başına 20 lira olan iade miktarı kümes hayvanlarında 430 lira seviyesindeydi. İadenin TL cinsinden olması ve 2018 yılından bu yana değişmemesi ise bu ihracat desteğini tamamen anlamsız hale getirmişti.
SEMBOLİK HALE GELMİŞTİ
Türkiye 1994 yılından bu yana zaman zaman değiştirmekle birlikte tarım ürünlerinin ihracatına birim başına belirli miktarda ihracat iadesi veriyordu. Yanı sıra ürünlere miktar barajı ve azami ödeme oranı da belirlenmişti. Örneğin kümes hayvanı etinde ton başına 430 lira destek verilirken, miktarın en fazla yüzde 41’i için ödeme yapılıyordu. Azami ödeme oranı da yüzde 14 olarak belirlenmişti. Zeytinyağında ise ton başına 20 lira olan destekte azami ödeme oranı yüzde 2 olarak uygulanıyordu.
Uygulama başlamasından itibaren 2018’e kadar dolar cinsinden verilen iade bu tarihte TL’ye çevrilmişti. Ancak destek miktarı çok sınırlı kalsa da zaman zaman Türkiye bu destekler sebebiyle Dünya Ticaret Örgütü’ne şikayet ediliyordu.
Son olarak 2016 yılında Nairobi’de düzenlenen Bakanlar Konferansında alınan karar gereği, tarım ürünleri ihracat iadesi 31 Aralık 2022’den itibaren yasaklanmıştı. Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile Türkiye, DTÖ’nün aldığı kararı iç hukuka uygulamış oldu.
İhracat iadesi kaldırılan ürünler şunlar: Kümes hayvanı eti, yumurta, bal, çiçek, sebze, kurutulmuş sebze, meyve, zeytinyağı, işlenmiş kümes hayvanı eti, konserve balık, çikolata, makarna, bisküvi, dondurulmuş meyve sebze, reçel, meyve-sebze suyu.
