Coğrafi işaret, "belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülkeyle özdeşleşmiş ürünü gösteren işaret" olarak tanımlanıyor. Bu anlamda gıda, tarım, maden, el sanatları, sanayi ürünleri coğrafi işaret tesciline konu olabiliyor.
Coğrafi işaretler, önemli bir pazarlama aracı olarak, Türkiye'de güçlü ve sürdürülebilir bir kırsal kalkınma için anahtar rolü üstlenme potansiyeline sahip bulunuyor.
Türkiye'de 1344 tescilli coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı bulunuyor, bunlardan 1171'i tarım ve gıda ürünleri kapsamında yer alıyor.
Bakanlığın farkındalık çalışmaları kapsamında tescilli coğrafi işaretler konusunda bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri yürütülüyor. 81 ili kapsayan etkinlikler düzenlenerek, coğrafi alan ile bölgesel kalkınma vurgulanarak, ilgili yörenin sahip olduğu coğrafi işaret potansiyelinin harekete geçirilmesine Bakanlıkça katkı sağlanıyor.
Tescilde uluslararası faaliyetler
Avrupa Birliği (AB) nezdinde tescil edilen Milas zeytinyağı, Bayramiç beyazı, Taşköprü sarımsağı, Giresun tombul fındığı ve Antakya künefesi için hazırlanan kısa filmler ve afişler, farkındalık artırmaya yönelik olarak kullanılmaya başlandı.
AB'de ilan aşamasında ve başvuruda bekleyen diğer ürünlerin de tescil edilmesi halinde tanıtım çalışmalarının yapılması planlanıyor. Hazırlanan afiş ve broşürler, farkındalığın artırılması amacıyla Bakanlığın etkinliklerinde kullanılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, 5996 sayılı Veterinerlik Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu'na göre tarım ve gıda ürünlerine ilişkin tescilli coğrafi işaretlerin resmi kontrollerinden sorumlu bulunuyor. Bakanlıkça yürütülen tüm farkındalık çalışmalarında AB tescilinin önemi vurgulanırken, bu kapsamdaki başvuru sürecine ilişkin bilgilendirmeler yapılıyor.
Ayrıca AB nezdinde tescilli coğrafi işaret sayısının artması, coğrafi işaretli veya bu anlamda potansiyeli olan ürünlerin katma değeri ve ihracat potansiyeli gibi konularda çalışmalar yürütülüyor.
AB Komisyonu Teknik Destek ve Bilgi Değişim Aracı (TAIEX) kapsamında, 2 TAIEX çalıştayı ve 1 expert mission gerçekleştirildi.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO), Özbekistan ile işbirliği içinde yürüttüğü "Sürdürülebilir Gıda Sistemlerinin Coğrafi İşaretler ile Güçlendirilmesi Projesi" kapsamında Özbekistan Tarım Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı yetkililerine yönelik olarak Türkiye'nin uygulamalarının anlatıldığı eğitim verildi.
Bunların yanında uluslararası coğrafi işaretler kapsamında Fransa, İtalya, Portekiz gibi ülkelerle işbirliği çalışmaları yürütülüyor.
AB tescil sürecine göre ürünler
Türkiye'de coğrafi işaret başvurusu yapılmış ancak henüz tescil almamış ürün sayısı ise 713 olarak belirlendi.
AB nezdinde tescilli ürünler de şöyle:
- Gaziantep baklavası
- Aydın inciri ve kestanesi
- Malatya kayısısı
- Milas zeytinyağı
- Bayramiç beyazı
- Taşköprü sarımsağı
- Giresun tombul fındığı
- Antakya künefesi."
AB tescili için ilanda olan ürünler:
- Suruç narı
- Edremit zeytinyağı
- Gemlik zeytini
- Çağlayancerit cevizi.
AB tescili için başvuruda bekleyen ürünler:
- Afyon pastırması ve sucuğu
- Antep fıstığı
- Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini
- Kayseri mantısı ve sucuğu
- İnegöl Köfte
- Maraş çöreği, tarhanası
- Milas yağlı zeytini
- Gaziantep Menengiç kahvesi
- Araban sarımsağı
- Tonya tereyağı
- Aydın Memecik zeytinyağı ve zeytini
- Bursa kestane şekeri, şeftalisi ve siyah inciri
- Kırkağaç kavunu
- Demirci hünnabı
- Amasya çiçek bamyası
- Hopa hamsili ekmeği
- Safranbolu safranı
- Erzurum su böreği
- Manisa Sultani çekirdeksiz üzümü ve mesir macunu
- Bingöl balı
- Ezine peyniri
- Rize çayı
- Ayaş domatesi
- Kilis zeytinyağı
- Silifke yoğurdu
- Urla sakız enginarı
- Hüyük çileği
- Isparta gülyağı
- Tarsus Sarıulak zeytini
- Hatay Kaytaz böreği
- Osmaniye yer fıstığı
- İpsala pirinci
- Melli inciri.
