Bankaların mevduat rekabeti kızıştı. Merkez Bankası’nın TL mevduat oranında bankaların ulaşması gereken hedefi 2023 ile birlikte yüzde 60’a çıkarması ve döviz dönüşü kur korumalı TL mevduatta faiz üst sınırını kaldırması işleri karıştırdı. Geçen yılsonu itibariyle yüzde 50 TL mevduat hedefini yakalayan bankacılık sektörü şu an yüzde 60’ın gerisinde. Dövizden dönüşlerde KKM faizi yüzde 18’lere kadar çıkarken, TL mevduata dönüşecek döviz arayışı bankaların dövize de yüksek faiz vermesine yol açtı. Bankacılık kaynaklarından elde edilen bilgiye göre yüksek hacimli dövizden TL’ye dönüşlerde yıllık dolar faizi yüzde 25’e kadar çıkabiliyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 10 Şubat haftası itibariyle bankacılık sektöründe TL mevduat oranı yüzde 55,52 seviyesinde bulunuyor. Kamu mevduat bankalarında TL mevduatın toplam mevduattaki payı yüzde 57,63 iken yerli özel mevduat bankalarında bu oran yüzde 53,1 seviyesinde. Yabancı mevduat bankalarında ise TL mevduatın oranı yüzde 56,55. Merkez Bankası TL mevduat oranı yüzde 50-60 seviyesindeyse bankalara yüzde 3 komisyon uyguluyor. Komisyonlar, TCMB nezdindeki zorunlu karşılık ve ihbarlı döviz mevduat hesaplarında döviz olarak tutulan tutarlar üzerinden tahsil ediliyor. Ayrıca TCMB hedefi yüzde 60'ın altında kalındığında ek menkul kıymet alım zorunluluğu var.
İşte tüm bu makroihtiyati önlemler TL mevduat yarışını da hızlandırdı. İki bankacılık kaynağından alınan bilgiye göre döviz dönüşümlü kur korumalı mevduat hesaplarında büyük bir rekabet söz konusu. Özellikle tüzel kişilerin yüksek hacimli döviz dönüşümleri bankaları yeni formüller bulmaya itiyor. Yine iki bankacılık kaynağından alınan bilgiye göre dolar veya Euro mevduatını getiren müşterilere yüksek oranlı faizler uygulanıyor.
Kaynaklar bu rekabeti şöyle anlatıyor: Müşteri 100 dolar getirdiğinde öncelikle ona yıllık yüzde 8 dolar faizi sözü veriliyor. Bu, yılsonunda 100 doların 108 dolar olacağını garantiliyor. Ardından 100 dolar TL’ye dönüştürülerek KKM yapılıyor ve yüzde 18 KKM faizi uygulanıyor. Bu da 100 doların yılsonunda dolar/TL kuru 18.87 seviyesinden hesaplandığında alacağı 340 liralık faizle birlikte 2227 liraya ulaşması anlamına geliyor. Dolara çevrildiğinde ise yine 18.87 dolar/TL kuru baz alındığında müşteri KKM dönüşünde 117 dolar elde ediyor. Bir de bankanın 8 doları da garanti ettiği düşünüldüğünde müşteri tüm bu mevduattan 125 dolar kazanıyor. Yani yıllık dolar mevduatı faizi yüzde 25’e ulaşmış oluyor.
KKM BÜYÜKLÜĞÜ DE ZİRVEYE ÇIKTI
Tüm bu hesaplama dolar/TL’nin bugünkü seviyesinde kalması üzerine şekilleniyor. Dolar/TL yılsonunda artış gösterirse döviz dönüşümlü KKM yapan müşterilerin getirisi daha yüksek seviyelerde olacak. KKM hesapları getirisine stopaj da uygulanmıyor. BDDK verileri KKM hesaplarında da 6 Ocak sonrasında hızlı bir yükselişin olduğunu ortaya koyuyor. 16 Aralık'ta 1 trilyon 465,4 milyar liraya yükselen KKM büyüklüğü düşüş eğilimine girmiş ve 6 Ocak'ta 1 trilyon 370 milyar liraya kadar gerilemişti. Ardından yılsonunda TL mevduat hedefinin yükseltilmesi ve 26 Ocak’ta da Merkez Bankası’nın döviz dönüşümünde faiz üst sınırını kaldırmasıyla birlikte KKM hacmi de hızla arttı. 10 Şubat itibariyle KKM büyüklüğü 1 trilyon 483,4 milyar lira ile en yüksek seviyesine ulaştı. Bankacılık kaynakları bu yükselişin devam edeceği görüşünde.
3 AYA KADAR VADEDE ORTALAMA FAİZ 67 AYIN ZİRVESİNDE
Döviz dönüşümlü KKM’nin yanı sıra TL mevduat hesaplarında da rekabet yüksek. Merkez Bankası verilerine göre 10 Şubat haftası itibariyle bankaların 1 aya kadar vadeli TL mevduata uyguladığı faiz oranı ortalama yüzde 16,38 seviyesinde bulunuyor. Merkez Bankası'nın 3 aydan daha uzun süreli TL mevduatlarda zorunlu karşılık oranını yüzde 0'a düşürmesi bile 3 aya kadar vadeli mevduata olan ilgiyi azaltmadı. Uygulama ilk devreye alındığında 6 aya kadar vadeli TL mevduat faizi oranları hızlı bir yükseliş gösterse de 10 Şubat haftasına gelindiğinde yüzde 14,68 seviyesine geriledi. 3 aya kadar vadeli TL mevduat faizleri ise ortalama yüzde 26,88'e yükseldi. Bir haftada 33 baz puanlık artış oldu. Yüzde 26,88 mevduat faizi oranı ise 21 Eylül 2018 haftasından bu yana görülen en yüksek seviyeye işaret ediyor. 1 yıla kadar vadeli mevduatta faiz yüzde 11,44'e, 1 yıl ve daha üzeri TL mevduat faizi de yüzde 11,66'ya geriledi. İki uzun vadeli TL mevduat faizinde 10 Şubat haftasında 200 baz puana yakın gerileme yaşandı.
DÖVİZ MEVDUATI 4 MİLYAR DOLAR GERİLEDİ
Merkez Bankası haftalık verileri yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatının son 4 haftadır düşüş eğiliminde olduğunu ortaya koyuyor. Yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 20 Ocak haftasında 616 milyon dolar, 27 Ocak haftasında 2 milyar 85 milyon dolar, 3 Şubat haftasında ise 1 milyar 46 milyon dolar geriledi. Döviz mevduatındaki gerileme deprem felaketinin yaşandığı 10 Şubat itibariyle biten haftada ise 241 milyon dolar düşüş oldu. Böylece parite etkisinden arındırılmış olarak son 4 haftada döviz mevduatındaki gerileme 3 milyar 988 milyon dolara ulaştı.
