NASA'nın uzaya fırlattığı DART uzay aracının, Dimorphos isimli asteroide tam zamanında çarptığı o anlar, Antalya Bakırlıtepe'de Tübitak Ulusal Gözlemevi (TUG) bünyesinde yer alan AYGÖZ ile izlenip, görüntülendi.
'ÇARPAN UZAY ARACI BUZDOLABI BÜYÜKLÜĞÜNDE'
Çarpışma anında da ufka çok yakın olduğundan diğer teleskoplar ve gözlemevlerinden gözlenme şansının neredeyse hiç olmadığını dile getiren TUG Müdür Vekili Dr. Tuncay Özışık, saat 02.00'den itibaren saniyede bir görüntüler almaya başladıklarını söyledi.
Dr. Özışık, "02.14, 02.18 arasında aldığımız görüntüleri incelediğimizde, bu çarpma anını net olarak ortaya çıkardık. Yaklaşık 70 görüntüyü video haline getirdik. Dimorphos 170 metre çapında, çarpan uzay aracı da yaklaşık bir buzdolabı veya küçük otomobil büyüklüğünde. Teknoloji, gök mekaniği, küresel astronomi ve uzay çalışmalarının geldiği noktayı gösteriyor. Saatte yaklaşık 22 bin kilometre hızla 11 milyon kilometre uzaklıkta küçük 170 metrelik bir cisme, başka bir cismi çarptırıyorsunuz. Bu tabi büyük bir başarı" dedi.
ÇARPMA ANINDA TOZ PARÇALARI OLUŞTU
DART'ın, çarpma anına ilişkin 35 görüntünün hızlı bir animasyona dönüştürüldüğü videosunu TÜBİTAK ve TUG'a ait web sitelerinde paylaştıklarını belirten Dr. Özışık, "Çarpma anında normal parlaklığının bir anda arttığı ve çarpma sonrası kaya ve toz parçalarının oluşumu, küçük bir bulut şekilde çok net görülüyor. Merak edenler videoyu izleyebilir. Tabi bu misyonun asıl amacı şu, dünyaya çarpma potansiyeli olan gök taşları var. Bunlar kendi yörüngelerinde dolanıyor. Bunların birbirleriyle veya gezegenlerle etkileşim sonucu yörüngelerinden çıkıp da Dünya, Ay veya başka gezegenlere çarpma ihtimali olabilir. Biz tabi dünyada yaşadığımız için kendimize çarpabilecek aday nesneleri bu şekilde sürekli gözlemliyoruz. Çarpma potansiyeli olan bir asteroid keşfedilirse bunu nasıl önleyebiliriz?" diye konuştu.
NASA, TUG'DAN 10 GÜN DAHA GÖZLEME DEVAM EDİLMESİNİ RİCA ETTİ
Çarpma anına ilişkin görüntüler üzerine çok önemli bir gelişme yaşandığını açıklayan Dr. Özışık, "Bu yörüngenin gerçekten değişip değişmediğiyle ilgili bundan sonraki gözlemler önemli. DART ekibi TUG'un bu gözlemi yaptığını haber aldı. Bizden 10 gün daha bu gözlemlere devam etmemizi istediler. Biz de gözlem şartları ve cismin konumu uygun olduğu takdirde bu gözlemi 8-10 gün daha devam ettirip, yörünge hesaplarından bu cismin yörüngesi değişti mi, ne kadar değişti, NASA'nın DART ekibine bildireceğiz" diye konuştu.
20 SANİYE POZ SÜRESİYLE ARDIŞIK GÖRÜNTÜLER ALINDI
TUG bünyesinde yer alan 12 santimetre açıklıklı, ufuk bölgesinde gözlem yapabilen ve geniş alan görüntüleme özelliğine sahip teleskopla 20 saniye poz süresiyle ardışık görüntüler alındı. Daha sonra bu görüntüler videoya dönüştürüldü.
Dr. Özışık görüntülerle ilgili şunları söyledi
"Görüntülerde Didymos asteroidinin ilerleyişi ve DART aracının Dimorphos uydusuna çarpma anında cismin parlaklaşması ve yüzeyinden çıkan kaya ve toz oluşumlar çarpıcı bir şekilde görüldü. DART aracı üzerindeki yüksek çözünürlüklü görüntüleyici DRACO (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical), DART'ın hedefindeki ikili sisteme ulaşmasına yardımcı oldu ve çarptığı ana kadar dünyaya saniyede bir fotoğraf yolladı. Bu sayede Dimorphos'un uydusunun boyut ve şekil analizleri ayrıntılı biçimde yapılabilecek. DART aracılığıyla taşınan ve birkaç gün önce uzaya bırakılan 14 kilogram ağırlığında, İtalya yapımı LICIACube adlı nano uydu, DART'ın etkisinin ve çarpma sonucu ortaya çıkan toz bulutunun görüntülerini ve Dimorphos'ta oluşturduğu krateri fotoğraflayıp ilerleyen günlerde paylaşacak. DART'ın etkisiyle, Dimorphos'un yörünge değişimini doğrulamak için yer tabanlı teleskoplar Didymos asterodini gözlemleyecek."
YERKÜREDEN 11 MİLYON KİLOMETRE UZAKTA
TÜBİTAK'tan yapılan açıklamada ise NASA'nın geçen yıl uzaya gönderdiği aracın, asteroitle planlandığı gibi çarpıştırıldığı belirtildi. NASA'nın gelecekte Dünya'ya tehdit oluşturabilecek bir asteroidin yörüngesini değiştirmek ve kuyruklu yıldız tehlikelerine karşı gezegen savunma sistemlerini test etmek amacıyla gerçekleştirdiği görevin, yerküreden yaklaşık 11 milyon kilometre uzakta gerçekleştirildiği ifade edildi.
'DART Misyonu' adı verilen bu görevin gezegenin savunma stratejisi için önemli bir adım olduğunun düşünüldüğü belirtilen açıklamada, şu bilgilere yer verildi:
"Bu görev için, Dünya'ya yakın cisimler sınıfında yer alan 780 metre çaplı Didymos asteroidi ve 170 metre çapındaki uydusu Dimorphos seçilmişti. 23 Kasım 2021'de fırlatılan uzay aracı DART (Double Asteroid Redirection Test - Çifte Asteroid Yön Değiştirme Testi) 10 aylık uzay yolculuğunun ardından, Dimorphos isimli gök cismine saatte yaklaşık 22 bin kilometre hızla planlı bir şekilde çarptı. Dünya için herhangi bir tehdit oluşturmayan bu gök taşı, çarpışma sonrası gözlem için takip edilecek. Çarpışma, Dünya'ya çarpma ihtimali olan gök taşlarına karşı bir savunma provası niteliği taşıyor."
