Son günlerin en çok konuşulan konuları arasında yer alan ayçiçek yağı fiyatlarındaki artış dikkat çekiyor. Türkiye’de ekim alanı ve mahsul olarak üretim artışına rağmen, ayçiçeği arzı talebi karşılamaya yetmiyor. Birçok ülkeye olumsuz yansıyan bu durumu daha yakından incelemek için hem Türkiye'deki hem de dünyadaki verileri araştırdık.
YETERLİLİK ORANI YÜZDE 60
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, yağlık ayçiçeği ekiliş alanları 2015 yılında 5.6 milyon dekar iken 2020'de yaklaşık yüzde 17 artarak 6.5 milyon dekara yükseldi. 2015’te 1.45 milyon ton olan yağlık ayçiçeği üretimi 2020 yılında 1.9 milyon tona ulaştı. TÜİK 2019-2020 pazarlama yılı verilerine göre ayçiçeğinin yeterlilik oranı yüzde 60.1 oldu. Toplam ayçiçeği üretimi 2021 yılı TÜİK verilerine göre; bir önceki yıla göre yüzde 14,7’lik artışla 2.37 milyon ton olarak açıklandı.
YÜZDE 68’İNİ KARŞILIYORUZ
2020-2021 döneminde Türkiye'deki ayçiçeği ekim alanı bir önceki sezona göre yüzde 3,2 oranında azalarak 728 bin hektar oldu. 2020 yılında Türkiye yağlık ayçiçeği ekimi 650 bin hektar alanda gerçekleşti. İller bazında incelendiğinde ise Tekirdağ 142 bin hektar, Edirne 90 bin, Adana 60 bin , Kırklareli 77 bin ve Konya 66 bin hektar arazi ile toplam üretim alanının yüzde 68’sini oluşturuyor.
TEKİRDAĞ 353 BİN TON ÜRETİMLE İLK SIRADA
Öte yandan, Türkiye’de 2020-2021 sezonunda ayçiçeği üretim miktarı bir önceki sezona oranla yüzde 1,6 oranında azalarak 2 milyon ton oldu. Bunun 1,9 milyon tonu yağlık olarak üretildi. 2020 yılı yağlık ayçiçeği üretiminde Tekirdağ 353 bin ton, Konya 278 bin ton, Adana 195 bin ton, Edirne 240 bin ton ve Kırklareli 226 bin ton ilk sıralarda yer aldı.
2,3 milyon ton üretim beklentisi
Türkiye bitkisel üretim istatistiklerine bakıldığında 2020 yılı ayçiçeğinin tahıllar ve diğer bitkisel ürünler içerisindeki üretim miktarı yüzde 3’lük payla 2 milyon ton olarak gerçekleşirken, üretimdeki payı bir önceki yıla göre yüzde 1,6’lık bir azalma gösterdi. 2004-2015 yılları arası dalgalanmalar ve trend dikkate alınarak yapılan tahminlere göre; Türkiye’de 2030 yılında yağlık ayçiçeği üretim miktarının 2,3 milyon ton, ayçiçeği tüketim miktarının 3,6 milyon ton, ayçiçeği ithalatının ise ortalama 1,1 milyon ton seviyesine yükseleceği tahmin ediliyor.
Rusya-Ukrayna ve AB %75'ini üretiyor
ABD Tarım Bakanlığı (USDA) verilerine göre, dünyada 2019-2020 döneminde 26,3 milyon hektar alanda ayçiçeği ekimi yapılarak 2 ton hektar alanda verim alındı. Aynı dönemdeki üretim yüzde 8,8 oranında artarak dünyada toplam 54,9 milyon ton olarak gerçekleşti. 2019-2020 döneminde Rusya, Ukrayna ve AB dünya ayçiçeği üretiminin yüzde 75,4’ünü gerçekleştirdi. Yine aynı dönemde dünya ayçiçeği tohum ithalatının yüzde 75,8’i Avrupa Birliği ve Türkiye tarafından gerçekleştirildi.