Türkiye'nin en büyük ayakkabı üretim merkezlerinden olan Gaziantep'te, üreticiler artan kiralar, hammadde fiyatlar, faturalar, düşen alım gücü gibi nedenlerle zor günlerden geçiyor. 2020 yılında başlayan pandemi sonrasında toparlanma sürecine giren üreticiler, çözüm bekliyor.
İNCE, ÜRETİCİLERİN SORUNLARINI ANLATTI
Türkiye Umum Ayakkabıcılar Federasyonu Başkan Yardımcısı ve Gaziantep Ayakkabıcılar Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Mehmet Emin İnce, ayakkabı imalat sektörü ve perakende sektöründe yaşanan sorunları gündeme taşıdı.
HAMMADDE FİYATLARI SEKTÖRÜ OLUMSUZ ETKİLİYOR
Dövize gelen zammın hammadde girdilerini ciddi oranda artırdığını söyleyen İnce, Covid-19 salgınının etkilerini atlatmaya başlayan sektörün şimdi de dolardaki artış nedeniyle zor günler yaşamaya başladığına dikkat çekti. Son yaşanan ekonomik sıkıntılardan ayakkabı sektörünün de etkilendiğine dikkat çeken İnce, işyeri kiralarındaki fahiş yükselişlere dikkat çekerek, konutlardaki gibi işyeri kiralarına da üst sınır getirilmesini talep etti.
HAMMADDE MALİYETLERİNDEKİ ARTIŞ SORUN OLUŞTURMAYA DEVAM ETMEKTE
Hammadde maliyetlerindeki artış sorun oluşturmaya devam ettiğini belirten İnce, “Ayakkabı terlik çanta kemer sektörü için hammadde maliyetlerindeki artışında sorun oluşturmaya devam etmekte. Piyasalarda maliyet artışlarının süreceği yönünde bir beklenti devam etmektedir. Ayakkabı Mağazacı esnafımız vadeli ödeme bir yana avans vererek dahi üretim yaptırmakta zorlanıyorlar. Piyasa peşin haricinde fiyat veremiyor. Aldığımız ürünler bir öncekine göre daha pahalıya mal oluyor. Bu da esnafımızın sermaye yetersizliğini ortaya çıkarmaktadır.”
İŞYERİ KİRALARINA ÜST SINIR GETİRİLMELİ
Konutlardaki gibi işyeri kiralarına da üst sınır getirilmesini talep eden İnce, “Mağazacı Esnafımız için ham madde, enerji ve ücretlerin yanı sıra kirada önemli bir maliyet kalemini oluşturmaktadır. Gaziantep Ayakkabıcılar Esnaf Odası olarak konutlardaki gibi işyeri kiralarına da TÜFE’nin belirli bir oranını aşmayacak şekilde üst sınır getirilmesi durumunda kiracı-mülk sahibi çatışmasını önleyeceğini düşünüyoruz.”
AYAKKABI SEKTÖRÜNDE FİYAT KARMAŞASI DEVAM ETMEKTE
Ayakkabı sektöründe fiyat karmaşasının devam ettiğini belirten İnce, “Ayakkabı sektöründe fiyat karmaşası devam etmekte. Yüksek enflasyonun olduğu bir dönemde fiyat tutturmanın zor olduğu bir sürece girdik. Tüketici eskiden hoşuna giden bir ayakkabıyı gördüğünde alırdı ancak şuanda ne alacağını net bir şekilde bilerek alışverişe geliyor, ihtiyacı olan ürünü raftan alıp kasaya gidiyor.”
PERAKENDE SEKTÖRÜNDE MALİYETLER ARTTI
“Perakende sektöründe artan üç maliyet kalemi var. Bunların başında enerji maliyetleri gelmekte. Kira ve işçilikler de yükseldi. Fiyat artışlarından kaynaklı cirolarda büyük sıkıntı yaşattı. Adet satışlarına baktığımız zaman ayakkabıda bir yükseliş söz konusu değil. Rakam olarak eski rakamları yakaladık ama adetlerimiz hala 2019 yılının gerisinde.”
SEKTÖR DARALACAK
Maliyet artışlarından dolayı perakende sektöründe daralma yaşanacağını belirten İnce, “Ayakkabıcı esnafının maliyetleri geçen yıla göre yüzde 100’den fazla arttı. Bu da eskiden üç satarken şuanda bir satmamıza sebep oluyor. Her zaman söylediğimiz Üfe-Tüfe arasındaki 60 puanlık fark fiyatlara tam yansımış durumda değil. Üretici bunu sonbahar ve kış aylarında fiyatlara yansıttığı zaman perakendede daralma olacağı kesin.”
ÜRETİCİ SATTIĞINI YERİNE KOYAMIYOR
Fahiş kira artışlarının imalatçı ve perakendeci esnafını olumsuz etkilediğini belirten İnce, “Son altı aydır turizmdeki hareketlilik ile perakendede yüksek ciro devam etmekte ancak bunun yanında son 6 ayda kiralar fahiş bir şekilde arttı. Bu da perakendeci esnafımızı, imalatçı esnafımızı sıkıntıya sokmakta. Üreticilerde şuan hammadde stokları tükenmiş durumda. Uygun maliyetli kredi bulmak da önemli bir sorun haline geldi. Maliyet artışlarıyla birlikte sermaye ihtiyacı imalatçılarda kendini yoğun bir şekilde hissettiriyor. Geçen sene 100 liraya mal ettiği bir ürünü şuan 200 liraya mal etmeye başladı. Ondan dolayı da bir sermaye açığı ortaya çıktı. Bugün üretici, hammaddeci, derici sattığını yerine koyamıyor. Üretimin, ihracatın durmaması lazım. O yüzden herkesin karşılıklı fedakarlık içerisinde bu döngüyü devam ettirmesi lazım.”
PİYASADA FİYAT DENGESİZLİĞİ DEVAM EDİYOR
Piyasada fiyat dengesizliğinin devam ettiğini belirten İnce, “Enerji maliyetlerin yükselmesi, Rusya ile Almanya arasındaki enerji krizi ile birlikte hammadde tedariki konusunda sorunların devam edeceği yönünde duyumlarımız var. Almanya’nın ürettiği hammaddeyi yabancıya atmamız gerekiyor çünkü bizim sektörünün büyük bir çoğunluğu alman menşeli ürünler. Avrupa’nın hammadde üretim kapasitesinin düşmesi de fiyatları artırmasına sebep olur ve bu da bizi sıkıntıya koyar. Bizim gibi hammadde ithal eden ayakkabı sektörünü olumsuz etkiler. Şuan bundan kaynaklı piyasada fiyat dengesizliği devam etmekte.”
PAZAR ALANIMIZ GİDEREK GENİŞLİYOR
Gaziantep olarak yeni pazar alanları İnce, “Bizim ayakkabı sektörünün ihracat rakamlarının yüzde 10’u Rusya-Ukrayna bölgeye aitti. Bu ciddi bir rakam. Yapmış solduğumuz 1 milyar dolar ihracatın yüzde 10’luk kısmı Rusya’ya yapılıyordu. O süreçte çok sıkıntılı geçirdik ama başka pazarlara yöneldik, yeni pazarlar bulduk. Şuan Pazar alanımızı genişleterek Amerika pazarına yöneldik. Alt grupta Afrika pazarına yöneldik. Bugün Gaziantep’ten Afrika’nın farklı ülkelerine 85 firmamız aracı olmadan direk ihracat yapmaya başladı. Yine Afrika’nın 16 ülkesinde 16 yatırımcımız var. Pazar alanımız giderek genişliyor.”
KURUMSALLAŞMALIYIZ
Son dönemde Türkiye’ye bir talep olduğunu belirten İnce, “Pandemiden dolayı Çin’de hala kısıtlamaların deva etmesi, Rusya-Ukrayna savası dolaysıyla Türkiye’ye bir talep var. Biz de pandemi sürecinde tüm aksamalara rağmen üretim yaparak kendimizi ispatladık. Bu talebi karşılamak için acilen işletmelerimizin birleşerek kurumsallaşmaya doğru ilerlemesi gerekiyor çünkü buraya gelen alıcılar daha ciddi işletmelerle alışveriş yapmak istiyor. O insanların belli kriterleri var. Daha yeşil, doğa dostu ve çevreci ürünler yapan, is güvenliğinin ön planda olduğu, yapılan kontrata sadık kalan, gösterdiği ürünü göstermiş olduğu gibi ve belirlediği tarihte teslim edecek kurumsal işletmelere ihtiyaç var. Bundan sonra ayakkabı mühendislerine ihtiyacımız var, makine, çevre endüstrisi mühendisleri gibi bizim planlamalarımızı, sevkiyatımızı, zamanında gönderecek yeni gençlere ihtiyacımız var. Teknolojiyi iyi kullanarak onlarla birlikte ol yürümeye devam edeceğiz.”
2019'DAKİ DÜZEYE ULAŞAMADIK
Covit 19 pandeminin etkisini kaybetmesi ile birlikte alışveriş için fiziki mağazalara olan ilgini de yeniden arttığını belirten İnce, “Covit 19 pandeminin etkisini kaybetmesi ile birlikte alışveriş için fiziki mağazalara olan ilgi yeniden arttı. Pandemi döneminde büyük bir hızla yükselen online mağazacılık, e-ticaretin perakende cirolarındaki payı ise düşüşe geçti. Pandemi döneminde ayakkabıcı esnafımız toplam cirosunun 80’nine yakınını e-ticaretten elde ediyordu. Bu oran normalleşme ile birlikte yüzde 20’lere kadar geriledi. Öte yandan, yerli müşterinin ayakkabı çanta alışveriş adetlerinde henüz 2019 düzeyine ulaşamadık. Yerli tüketicinin alım gücünün giderek düşmesi ve kredi kartları ile ilgili son düzenlemenin tüketim harcamalarına olumsuz yansıyacağını öngörüyoruz. TL’deki değer kaybı yabancılar için ülkemizde alışverişi çok cazip hale getiriyor. Almancı dediğimiz gurbetçi vatandaşlarımız ve yurt dışından turist olarak gelen misafirlerimiz yoğun alışveriş yapıyorlar.”
ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ
Artan maliyet ve alım gücünün düşmesiyle tüketicilerin alt segment markalara daha fazla yönelmeye başladığını belirten İnce, “Ayakkabı, terlik sektöründe müşteri alt segment markalara daha fazla yönelmeye başladı. Lüks alışverişte bir değişiklik yok ama orta grup mallarda Pazar daraldı. İnsanlar daha hesaplı ve uygun fiyatlı mallara yönelmeye başladılar ama biz iyi mal bir defa al diyoruz. Ucuz mal aldığın zaman önümüzdeki ay tekrar almak zorunda kalacaksın. O yüzden tüketicilere her zaman iyi mal kullanmalarını tavsiye ediyoruz.”
AYAKKABI FİYATLARI DA ARTTI
Ayakkabıda hızlı moda döneminin son bulacağını belirten İnce, “Tüketici eskiden daha sık ve daha çok alışveriş yapardı artık fiyatları yüksek bulduğu için ihtiyacı olanı alıyor. Geçen yıl yazlık ayakkabıyı 60-70 liraya alırken bu yaz en kötü ayakkabı 180-200 lira arasında. O yüzden 2-3 alan bir almaya başladı. Bu da ayakkabıda hızlı moda dönemin son bulacağını gösteriyor” diye konuştu.
