Haber7 - Fuat Öner
Yıllık ortalama 200.000 ton zeytinyağı üreten Türkiye'de bu sene üretim beklentisi bu yıl 421 bin tona çıktı. Üründe yaşanan bu bolluğun raflara indirim olarak yansıması beklenirken zeytinyağı fiyatları ise yukarı doğru çıkması kafalarda soru işaretleri yarattı.
ZEYTİNYAĞI FİYATLARI NEDEN ZAMLANDI?
Vatandaş, son dönemde zeytinyağı fiyatlarının neden yukarı çıktığını merak ederken, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan, sektörde olup biteni Haber7'ye açıkladı.
Dünyada kuraklık nedeniyle arzda yüzde 50'ye varan bir düşüş olduğuna dikkat çeken Dr. Tan, zeytinyağı fiyatları pahalı tartışmalarına ilişkin çarpıcı tespitlerde bulundu.
İşte Dr. Tan'ın o açıklamaları:
ÜRETİMDE DÜNYA İKİNCİSİ OLDUK
Zeytin rekoltesi, bu yıl bizim 15 yıl önce koyduğumuz hedefe ulaşmamız açısından önemli. Bu yıl 421 bin ton zeytinyağı üretimi 735 bin ton da sofralık zeytin üretimi bekliyoruz. Rekolte tahmin çalışmasını da UZZK'a olarak biz koordine ediyoruz. Türkiye 15 yıl önce dünya ikinciliği hedefi koydu. Bunun için ağaç sayımızı 100 milyondan 168 milyona çıkarmayı başardık. Bu planladığımız gibi gitseydi 250 milyonu da geçecekti.
DÜNYADA ÜRETİM ÇOK SERT DÜŞTÜ
Türkiye olarak yağ üretiminde dünya ikincisi olmak için 750 bin ton hedefi koymuştuk o zamanlar ama bugün 421 bin tonla dünya ikinciliğini aldık. Bu nasıl oldu; İspanya 1 milyon 400 bin ton üretirken, son 500 yılın en kurak yılını geçirdi ve 700 bin ton civarı bir ürün beklentisi var. 600 bin üreten İtalya ise, bugün 208 bin ton üretim bekliyor. Tunus’un 250 bin ton yağ üreteceği söyleniyor. Dünyada zeytinyağı üretiminde sıralama İspanya, İtalya, Yunanistan, Tunus ve Türkiye şeklindeydi. Sıralama bu yıl için İspanya, Türkiye ve Yunanistan şeklinde oldu.
"ÇOK OLMASI UCUZ OLACAĞI ANLAMINA GELMEZ"
Ancak bir şeyin çok olması fiyatların düşük olacağını tezini doğrulamaz. Fiyat hepimizin bildiği gibi arz ve talep doğrultusunda oluşur. Bugün dünyada zeytinyağı üretimi yüzde 50 az olduğu ve sadece Türkiye’de yüzde 100 fazla olduğu için dış Pazar açısından büyük bir şans oluşmuş oluyor.
Geçen sene 58 bin ton olarak yaptığımız ihracatı bu yıl 2-3 katına çıkarma olanağımız var. Bu Türkiye’ye büyük bir döviz girdisi sağlayacak. Bu net kar, ithalat girdisi yok…
"ZEYTİNYAĞI PAHALI ALGISI YAPILIYOR"
Peki piyasada fiyat pahalı mı? Şu anda İspanya’da litresi 5 euro, İtalya’da daha da pahalı. Üretici fiyatlarından bahsediyorum. Türkiye’de üreticide 80-100 TL arasında değişiyor. Ancak bu rafa gelirken bazı maliyetler oluyor. 5 litrelik bir tenekenin maliyeti 25-30 TL. Ambalaj ve nakliye ücretleri var. Böylelikle 1 kilo zeytinyağının fiyatı 120-150 arasına geliyor.
Zeytinyağı pahalıdır algısı neredeyse 50-60 yıldır var. Türkiye’ye margarinler ve diğer bitkisel yağlar sokulduğundan beri bu böyle…
ZEYTİNYAĞINDA PARİTE HESABI:
3,5 LİTRE AYÇİÇEK YAĞI=1 LİTRE ZEYTİNYAĞI
1 KİLO PEYNİR: 1 LİTRE ZEYTİNYAĞI
1 GÜNLÜK İŞÇİ YEVMİYESİ: 1 LİTRE ZEYTİN YAĞI
Ekonomide pariteler var. Dolar Euro paritesi gibi… Dünya ölçeğinde 1 litre zeytinyağı 3-3,5 litre Ayçiçek yağıdır fiyat olarak.
Bugün Ayçiçek yağı 40-50 TL bunu 3,5 ile çarptığımızda ortalama 150 TL yapıyor. Bizim zeytinyağımız halen 100-130 TL arasında satılıyor. Ama bu fiyat artacaktır. Ayçiçek yağı ve diğer bitkisel yağ fiyatlarında durdurulamaz bir artış var. Kuraklık yaşanan ülkelerde ek olarak Ayçiçek tohumu ekmişlerdi onlarda çıkmadı kuraklık nedeniyle. Yani tüm dünyada Ayçiçek yağı noktasında da arz sıkıntısı var.
"ZEYTİNYAĞI PAHALI DEĞİL"
Diğer bir parite ise bir işçi yevmiyesidir. Çok uzun yıllardır bir işçi yevmiyesi bir kilo zeytinyağı fiyatıdır. Bugün en düşük işçi 200-250 TL istiyor. Uzmanlaşmış makine kullananlar 1000 TL’ye kadar çıkıyor. Geçen sene ise bir işçinin yevmiyesi 100 TL’ydi. O yüzden zeytinyağı pahalı mı? Değil!
Zeytin için bir başka kriter ise 1 kilo zeytin 1 kilo peynirdir. Fiyatlar böyle gider… Bugün peynirin kilosu 140-200 TL arası. Demek ki zeytin fiyatı da böyle olabilir.
Öte yandan dünya fiyatı 3 euro olsaydı zeytinyağı içeride pahalanmazdı. İhracat fiyatları belirliyor bazı fiyatları da… Kimse burada kafasına göre fiyat vermiyor.
"2 ŞİŞE SU PARASINA DENK GELİYOR"
Aslında zeytinyağı ve zeytin ucuzdur. Bugün Türkiye’nin zeytinyağı tüketimi kişi başı 2 kilogram. Yani yılda 150 bin ton. Bu çok azdır, bitkisel ürünlerin yüzde 10’u bile değil. Ortalama 40 kilo ile en çok zeytinyağı ege bölgesinde tüketiliyor. Bunu da raftaki en yüksek fiyat olan 150 TL’den hesaplarsak yılda 6000 TL yapar. Yani en çok zeytinyağı tüketen bir ailenin maliyeti günlük sadece 16 TL, bu 2 litre şişe su parasına denk…
Sektör olarak, zeytinyağı pahalı algının kırılmasını istiyoruz. Zeytinyağı hiçbir dönem pahalı olmadı. Ülkemiz dünya fiyatlarından daima geridedir. Bugün İspanya en düşük yağ fiyatına sahiptir. Orada 5 euro, güncel kurla 96 TL yapar ve 1,33 destekle üreticinin eline 125 TL geçer. Türkiye ise 80 TL. Bunun rafa yansıması 200 TL’leri bulur.
SAHTE ÜRÜNLERE DİKKAT
Bu yıl için çok önemli bir sorun daha var. Değerli olan taklit edilir. Zeytinyağında maliyetlerin çok altında satmaya çalışacak birçok sahtekarlar çıkacak. Halkımız rahat olmalı, Türk zeytincisi fahiş fiyatlara hiçbir zaman zaman tenezzüh etmedi.
Sektör büyük bir gayret içerisinde. Yapılabilecek en düşük zammı yapmaya çalışıyor. Geçen sene 100 TL olan yağ bu sene 150 TL olabilir mi? Gübre 200’e çıktı, işçi 100 TL’den 250 TL’ye çıktı.
"PANİK YAPMAYA GEREK YOK"
Türkiye için büyük bir fırsat var. 421 bin ton üretimi yapıyoruz. Zaman zaman ihracatla ilgili bazı yasaklar getiriliyor, hiç panik yapmaya gerek yok. Bu yıl 150 bin ton satsak bile içeriye de fazla fazla yeter. 150 bin ton iç tüketimimiz var bunu ikiye katlasak bile hiçbir sıkıntı olmaz.
"TÜRKİYE İÇİN BÜYÜK FIRSATI KAOSA ÇEVİRMEYELİM"
Diğer bir taraftan 735 bin ton sofralık zeytinin hepsini belki zeytin değil birazını bunun yağ olarak değerlendirebiliriz. 50 bin tonda oradan gelebilir. Buna rağmen sofralık zeytin biz dünya birincisiyiz.
ÜRÜNLERİMİZİ UCUZ KAPTIRMAYALIM
Dolayısıyla toplamda bizim 500 bin ton gibi bir arzımız söz konusu. Ülkemizi bekleyen bu şansın kaosa dönmemesi için ihracatın aralıksız sürmesi aynı zamanda da ürünlerimizi ucuz kaptırmamamız lazım. Diğer ülkelerden boşalan yeni pazarlara girmemiz lazım. Bunun için hükümetimizle temas halindeyiz.
