“İnsanı yaşatki Devlet yaşasın” diyen Şeyh Edebali’nin Osman Gazi’ye verdiği nasihatin bugün kastettiği anlamı belki de insanı büyüt ki, Devlet büyüsün olarak anlaşılmalıdır.
Bir devletin yapması gereken insanı yaşatmaktır.
Yaşamak da büyümeyi gerektirir.
Bir devletin büyüklüğü ekonomi, üretim, ihracat, bilim, sanat ve kültürle olur.
Bilim, sanat ve kültürle uğraşan insanlar çoğaldıkça bu birikim artar.
Açlık, barınma, giyinme gibi temel ihtiyaçlarını halledemeyen insan bilim, sanat ve kültürü düşünmez, düşünemez.
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı bize bunu söyler.
Kirasını zor veren, ayın sonunu zor getiren birisi çocuğuna enstrüman almayı, bu ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayan birine göre çok daha az düşünecektir.
Örnekleri artırmak gereksizdir fakat para bu kadar önemli olunca eğitime ve kültüre para getirdiği zaman sahip çıkılacaktır.
Kültürün değerli olmadığı bir toplumda idealist ve büyük adam da çıkmaz.
Büyük adamın çıkması için onu bekleyen, ondan istifade etmek isteyen bir toplum şarttır.
Büyük adamı toplum yetiştirir.
Böyle bir toplum ise bilim, kültür ve sanatla yoğurulur.
İnsanı yaşatmak onun imkanlarını artırmakla olur.
Niçin, daha pahalı giysiler ve daha pahalı telefonlar kullansınlar diye mi insanları büyütmeli? eleştirisi gelebilir bu söylenene.
Evet daha pahalı giysiler ve telefonlar için insanı büyütmeli.
Bu bile bir tekamüldür.
Aşılması gereken bir eşiktir.
Bu bir sistem sorunudur.
“Kölelik kaldırılmadı, farklı bir biçimde devam ediyor.” sözünü duymuşuzdur.
Bu söz elbette büyük ölçüde anlamsızdır fakat dünyadaki işlerimiz ancak geçinmemize yetecek kadar para getiriyorsa bu bir sistem sorunudur.
ABD’de istihdam artıyor fakat çalışanların yurtiçi hasıladan aldıkları pay düşüyor. Durum kısmen Türkiye’de de böyle.
Payları artanlar emlak sahipleri ve iş sahipleri.
İnsanın büyük olmaması devletin de küçük olması demektir.
Boğaz tokluğuna çalışan, bilimle, sanatla kültürle ilgilenemeyen bu kadar insanla ne yapacaksınız?
Ez cümle;
İnsanlar mutluluk ve huzur içinde yaşarsa devlet de var olur.
Devletin var olabilmesi için insanların huzurlu olması gerekir, insanın mutlu ve huzurlu olmadığı bir coğrafyada devletin varlığı da tehlikeye girer.
Asgari ücrete yapılan artış, Eyt kararı, Memur ve emeklilere verilen maaş artışları vs. ilgilendirdiği kitleleri mutlu ediyor ve büyütüyorsa devlette büyüyor demektir.
Değilse değildir…
Kalın sağlıcakla…
(Şiraz Duvarı)
Arif Kurt
5 Ocak 2023/Gaziantep